sanitek

تاریخچه سفالگری
سفال روایتگر تاریخ مردمان هر سرزمین است و سبک زندگی آن ها را بر خود ثبت کرده است. سفالگری در ایران بنا بر یافته های از شوش و ری و کاشان و دامغان و تل بگوم، نزدیک تخت جمشید و تپه سیلک نشان می دهد ایرانیان نیز از دیرباز از سفال و سرامیک استفاده می کرده اند. گفتنی است یافتن سفال در جستارهای باستان شناسی هر منطقه نشانه وجود تمدن در آن جاست و آن را می توان به اصطلاح کتاب تاریخ نام نهاد.

بر اساس یافته های سفالین در چهار منطقه اصلی در سفالگری پیش از تاریخ که شامل کوههای زاگرس (لرستان)، جنوب دریای خزر (گیلان و مازندران) شمال غرب (آذربایجان) و جنوب شرق (سیستان و بلوچستان) می شود نشان می دهند که عمر سفالگری در ایران به حدود ۸ هزار سال پیش از میلاد می رسد. از هزاره پنجم پیش از میلاد، ساکنان تپه سیلک، تپه حصار، تپه گیان و دیگر تپه های باستانی، به ساخت ظروف سفالین منقوش می پرداختند.

اما مهم ترین تحول در صنعت سفال گری استفاده از چرخ برای ساختن ظروف هرچه ظریف تر بود که ان را مربوط به قرن چهارم پیش از میلاد نسبت می دهند. گفته می شود قدیمی ترین چرخ سفالگری و کوره پخت در شوش پیدا شده است.

همواره در سفالگری از تعداد محدودی از انواع خاک استفاده می کرده اند که شامل : اولیه مثل کائولین، خاک سفید، و خاک آستون ور که برای ساخت سرامیک به کار می روند و خاکهای ثانویه مثل رس که برای ساخت سفال به کار می رود.

درباره واژه سفال و سفالگری
پیش از همه چیز به تعریفی که از سفال در لغتنامه دهخدا آمده است می پردازیم: ” سفال به گیلکی «سوفال » . معروف است که ریزه ی کوزه سبوی شکسته باشد. (برهان ). آوند گلی و خزف . (غیاث ). اسم فارسی خزف است . (تحفه ی حکیم مومن ). گل پخته . (الفاظ الادویه ) : و بام خانه هاشان [ خانه های طبرستان ] همه سفال سرخ است . (حدود العالم ).”

برخی ریشه کلمه سفال را در سانسکریت و هم ریشه با کلمه سفاپ/ شفاپ /شفاف می دانند که همان کریستال است و پسوند “ال” را پسوند ابزار ساز گویند همان که در واژه “چنگ+ال” آمده است. اما به عبارت امروزی ظروف ساخته شده از گل و پخته شده در کوره را سفال گویند.

انواع سفال 
در سفال سازی شیوه های گوناگونی وجود دارد که در اینجا به معرفی آن ها می پردازیم. در شیوه های نخست ساخت ظروف سفالین فقط از دست استفاده می شد. که آن نیز به سه بخش مختلف تقسیم می شود.

اولین روش را روش انگشتی یا pinch می گویند. این گونه ظروف و اشکال سفالین، تنها از ارتباط گِل و دست به وجود می آیند.

روش فیتیله ای یا coil است که از لوله کردن گل به اشکال گوناگون و چسباندن آن ها به هم پدید می آید.

روش ورقه ای یا slap

بعد از آن که از چرخ برای سهولت در امر ساخت ظروف سفالی به کار برده شد خاصیت زیبایی و ظرافت نیز بعد از کاربری به ظروف سفالین اضافه شد. حال با این تکنیک می توانستند انواع کوزه ها در اشکال انوازه های گوناگون را بسازند.

تا این جا مواردی که گفته شد از روش های بسیار قدیمی در ساخت سفال بوده اندکه بیشتر جنبه کاربردی در زندگی روزمره داشتند به عنوان ظروف یا ظروفی برای برای حمل مواد دیگر استفاده می شدند.

منبع:kaloot